De Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) kent verschillende lectoraten rond een bepaald thema. Een ervan was het lectoraat Volwaardig Leven met Autisme dat op 1 november 2024 is gestopt. In deze bijdrage wordt uitgelegd wat het lectoraat heeft bereikt, welk project nog loopt en welke informatie waar is te vinden.
Wat was de opdracht en ambitie van het lectoraat?
Als lectoraat hebben we vanuit een nieuwe visie – het waardigheidsparadigma – naar autismezorg gekeken; samen met onze samenwerkingspartners in de (hoog) specialistische zorg het Leo Kannerhuis, Dimence en Karakter. Dit perspectief draait om het zien van de ander als medemens, in hun kracht en waardigheid. Het gaat niet alleen om het begeleiden, maar juist om het samenwerken – in een vitaal (informeel en professioneel) netwerk – aan een betekenisvol en bloeiend leven. Een leven waarin je jezelf mag zijn – ook wanneer je autisme hebt of een andere vorm van neurodivergentie – en de ruimte hebt om te floreren.
Wat is er bereikt?
Vanuit deze visie heeft het lectoraat een aantal concrete ondersteuningsmiddelen ontwikkeld, waarover meer te vinden is onze website. Over twee producten is meer uitleg te vinden in de special van TBV over neurodiversiteit die binnenkort verschijnt: de StageTool en de cursus Leef je eigen leven – worden daarin kort beschreven.
De StageTool is een gespreksinstrument voor docenten en studentbegeleiders om hbo-studenten met (een vermoeden van) autisme te begeleiden wanneer ze zich voorbereiden op een stage. Maar de tool is met wat aanpassing ook goed te gebruiken om een werkende die een loopbaanstap moet zetten gestructureerd te begeleiden.
De cursus Leef je eigen leven is ontwikkeld voor jongvolwassenen met en zonder autisme. Het doel is om met elkaar het gesprek aan te gaan om jezelf en de ander beter te leren kennen en te ontdekken dat verschillen rond neurodiversiteit overbrugbaar zijn. Maar het is zeker ook mogelijk om deze cursus anders vorm te geven. Voor andere (neurodiverse) groepen. Of in een andere setting, zoals met groepen werknemers in een organisatie die beter wil omgaan met inclusie en diversiteit. Het cursusmateriaal geeft de begeleiders houvast bij het vormgeven en begeleiden van dit soort gesprekken.
Welk project loopt nog?
Het Enactive Mind Autisme project loopt nog tot eind 2026. In dit project ontwikkelen en evalueren wij samen met anderen een enactive mind-werkwijze voor de autismezorg. Volgens de Enactive Mind (EM)-theorie is autisme te beschouwen als een aangeboren kwetsbaarheid, die op te vatten is als een beperkt vermogen tot zelfregulatie van een persoon in interactie met zijn omgeving. Drijvende kracht in het proces van zelfregulatie is de betekenisverlening vanuit het persoonlijke perspectief. Anders gezegd, een persoon maakt aspecten van zijn of haar omgeving betekenisvol in een voortdurend proces van zelfregulatie.
Betekenisverlening en zelfregulatie zijn volgens de EM-benadering essentieel voor diagnostiek en behandeling van mensen met autisme. Juist door iemands leefwereld te begrijpen in de context van zelfregulatie, wordt een inzichtelijke koppeling gemaakt tussen wat een mens met autisme ervaart en meemaakt. En hoe dit doorwerkt in en beïnvloed wordt door eigen gedrag in interactie met de omgeving.
Antje Orgassa is senior onderzoeker en projectleider bij de HAN Academie Mens en Maatschappij en verbonden aan het HAN lectoraat Arbeid en Gezondheid, Nijmegen
Contact: antje.orgassa@han.nl
